Un convento de película

Ben de Interese Cultural

Herbón: Un convento de película

En 2015, Hospital Real, unha popular serie emitida pola Televisión de Galicia, foi gravada en varios lugares históricos e naturais de Galicia, destacando entre eles o Convento de Herbón e o Hostal dos Reis Católicos en Compostela. Esta produción televisiva, ben acollida polo público, combinaba misterio, aventura, romance e elementos históricos, o que axudou a dar visibilidade ao patrimonio cultural do antigo Seminario Franciscano situado nas beiras do Río Ulla.

A historia do convento

O Convento de Herbón foi fundado en 1396 por Frei Gonzalo Mariño e Frei Pedro Nemancos en terreos doados polos cóengos de Iria Flavia. Ata o ano 1700, foi un lugar de retiro para os frades, coñecido inicialmente como convento de San Francisco e, posteriormente, como convento de San Antonio, nome co que se lle coñece desde o século XVI.

A partir de 1701, o convento converteuse nun colexio de misións, onde os relixiosos pasaban polo menos dous anos antes de partir cara ás misións en América. Herbón funcionou como tal ata a desamortización de 1835. Para adaptarse a esta nova función, o convento foi practicamente reconstruído, cunhas obras que finalizaron en 1767.

O século XIX foi unha época turbulenta para o mosteiro. En 1809, sufriu o saqueo das tropas napoleónicas. Coa restauración absolutista en 1814, e de novo en 1823, o convento foi utilizado como cárcere para clérigos liberais. A desamortización de 1835 supuxo a exclaustración dos frades, pero o convento foi salvado da ruína grazas á intervención do Concello de Padrón, que o administrou ata 1865. O concello arrendaba o convento e a horta por períodos de tres anos, coa condición de conservalo intacto e non talar o bosque.

Durante vinte anos, o convento foi rexido polo Arcebispado de Santiago, que estableceu alí un seminario menor. En 1885, os frades regresaron a Herbón e, seis anos despois, fundaron o Seminario Franciscano, dando comezo á súa historia como centro educativo, que rematou recentemente, en 1991.

Nas aulas do Seminario Franciscano de Herbón estudaron milleiros de alumnos ao longo dos dous últimos séculos, a maioría deles procedentes de Galicia, pero tamén de Asturias, León e Zamora.

O patrimonio do convento

A maior parte do convento data do século XVIII, agás o claustro, o comedor dos frades e os dormitorios, que son anteriores. O edificio está construído nun estilo austero e funcional, cunha notable ausencia de elementos decorativos. No entanto, no interior consérvanse valiosos retablos, esculturas e pinturas.

A igrexa, construída entre 1705 e 1722, é unha nave de cruz latina con bóvedas de cantería sobre arcos de medio punto. Na sobria fachada destaca o lucernario e o campanario. No interior, gárdanse pezas marabillosas, como o órgano, datado na primeira metade do século XVIII e completamente reformado en 1923, así como os seus nove retablos.

O retablo maior, obra de Xacinto Barrios, data de 1708 e segue os canonees do barroco. Aquí atópanse as tallas de San Francisco e Santo Antón, realizadas por Xosé Gambino, un dos grandes mestres do rococó galego, quen en Herbón creou algunhas das súas obras mestras. Os retablos da Dolorosa, da Virxe de Guadalupe, de San Diego, de San Francisco e de San Luís tamén son do século XVIII. No século seguinte, en estilo neoclásico, talláronse os retablos do Sagrado Corazón e da Virxe de Fátima. O retablo de San Bieito é unha adaptación de 1972 dun retablo anterior.

A parte máis antiga do convento é o claustro, que data de 1629, cunha reforma realizada no século seguinte. É de estilo renacentista, moi sinxelo, cun cruceiro no centro do patio e unha serie de retablos nas súas alas, entre os que destaca o do Sagrado Corazón, de estilo barroco. A sancristía é un dos espazos máis notables, coa súa peculiar bóveda esquifada. Outros elementos destacados do convento, todos eles do século XVIII, son o segundo claustro, o comedor, a sala gardanal e a imaxe de San Francisco "botando auga polo peito", situada no adro da igrexa.