Reflexión franciscana en El Bierzo

Festividad “Virgen de la Encina”

Reflexión franciscana en El Bierzo

La Virgen de la Encina, patrona de Ponferrada y de la comarca del Bierzo, que preside su basílica, celebra su festividad el 8 de septiembre. Es un acontecimiento de gran relevancia para la comunidad.

Antolín de Cela, rector de la Basílica de la Encina, coordina el programa religioso de las Fiestas de 2024, cuyos actos comenzaron el viernes 30 de agosto y se extenderán hasta el lunes 9 de septiembre, día de la Encinina.

Fray Juan Manuel Buján, proclama la palabra

Ese año, la programación estuvo dedicada al 500 aniversario de la fundación del Monasterio de la Purísima Concepción. Como parte de las celebraciones, se invitó a la Orden Franciscana para que la proclamación de la palabra durante la Novena, que se celebró del 30 de agosto al 7 de septiembre, estuviera a cargo de Monseñor Santiago Agrelo, arzobispo emérito de Tánger, Fray Juan Manuel Buján, Ministro de la Provincia Franciscana de Santiago, y Fray Miguel de la Mata, Guardián del Convento de San Francisco en Compostela. Las misas diarias se oficiaron a las 11:00 y a las 20:00 horas.

Monseñor Santiago Agrelo, reflexión litúrgica

Diferentes colectivos pastorales, equipos litúrgicos, cofradías, Cáritas y representantes de la pastoral de vida consagrada, familia, evangelización y vocaciones, entre otros, participaron activamente en el evento. Además, dieciséis grupos musicales locales contribuyeron con su música a realzar la solemnidad de los actos religiosos y de ronda al final de la liturgia.

Las misas y la celebración vespertina se transmitieron en directo por la emisora local Onda Bierzo y en diferido a través de Canal 8 Bierzo cada día a partir de las 23:00 horas.

Fray Miguel de la Mata, voz de compromiso

El V Centenario de la Fundación del Convento de las Madres Concepcionistas Franciscanas de la Calle del Reloj de Ponferrada continúa tras su inauguración oficial, que tuvo lugar con una Misa de Apertura presidida por el obispo de Astorga el 25 de mayo. El cierre del centenario aún no tiene fecha confirmada, ya que se espera la finalización de una obra en el convento. Una benefactora había donado una colección de 1.400 nacimientos, y se quiere crear un museo para exponerla al público.

El sábado 17 de agosto, una representación de antiguos alumnos del Seminario Franciscano de Herbón participó en la celebración de Santa Beatriz de Silva, fundadora de las Madres Concepcionistas Franciscanas. Tras una jornada cultural con visita a una iniciativa de turismo vinícola y un almuerzo de confraternidad, se celebró una misa solemne en la Iglesia del Convento, presidida por Monseñor Santiago Agrelo, junto a Fray Miguel de la Mata y otros celebrantes.

Al finalizar la Eucaristía, que tuvo lugar en una jornada de puertas abiertas con gran afluencia, las religiosas fueron acompañadas por numerosos asistentes, incluidos sacerdotes, familiares, benefactores y antiguos alumnos de Herbón. La jornada concluyó con un emotivo ágape, donde los presentes pudieron conocer las instalaciones del convento.

Un convento de película

Ben de Interese Cultural

Herbón: Un convento de película

En 2015, Hospital Real, unha popular serie emitida pola Televisión de Galicia, foi gravada en varios lugares históricos e naturais de Galicia, destacando entre eles o Convento de Herbón e o Hostal dos Reis Católicos en Compostela. Esta produción televisiva, ben acollida polo público, combinaba misterio, aventura, romance e elementos históricos, o que axudou a dar visibilidade ao patrimonio cultural do antigo Seminario Franciscano situado nas beiras do Río Ulla.

A historia do convento

O Convento de Herbón foi fundado en 1396 por Frei Gonzalo Mariño e Frei Pedro Nemancos en terreos doados polos cóengos de Iria Flavia. Ata o ano 1700, foi un lugar de retiro para os frades, coñecido inicialmente como convento de San Francisco e, posteriormente, como convento de San Antonio, nome co que se lle coñece desde o século XVI.

A partir de 1701, o convento converteuse nun colexio de misións, onde os relixiosos pasaban polo menos dous anos antes de partir cara ás misións en América. Herbón funcionou como tal ata a desamortización de 1835. Para adaptarse a esta nova función, o convento foi practicamente reconstruído, cunhas obras que finalizaron en 1767.

O século XIX foi unha época turbulenta para o mosteiro. En 1809, sufriu o saqueo das tropas napoleónicas. Coa restauración absolutista en 1814, e de novo en 1823, o convento foi utilizado como cárcere para clérigos liberais. A desamortización de 1835 supuxo a exclaustración dos frades, pero o convento foi salvado da ruína grazas á intervención do Concello de Padrón, que o administrou ata 1865. O concello arrendaba o convento e a horta por períodos de tres anos, coa condición de conservalo intacto e non talar o bosque.

Durante vinte anos, o convento foi rexido polo Arcebispado de Santiago, que estableceu alí un seminario menor. En 1885, os frades regresaron a Herbón e, seis anos despois, fundaron o Seminario Franciscano, dando comezo á súa historia como centro educativo, que rematou recentemente, en 1991.

Nas aulas do Seminario Franciscano de Herbón estudaron milleiros de alumnos ao longo dos dous últimos séculos, a maioría deles procedentes de Galicia, pero tamén de Asturias, León e Zamora.

O patrimonio do convento

A maior parte do convento data do século XVIII, agás o claustro, o comedor dos frades e os dormitorios, que son anteriores. O edificio está construído nun estilo austero e funcional, cunha notable ausencia de elementos decorativos. No entanto, no interior consérvanse valiosos retablos, esculturas e pinturas.

A igrexa, construída entre 1705 e 1722, é unha nave de cruz latina con bóvedas de cantería sobre arcos de medio punto. Na sobria fachada destaca o lucernario e o campanario. No interior, gárdanse pezas marabillosas, como o órgano, datado na primeira metade do século XVIII e completamente reformado en 1923, así como os seus nove retablos.

O retablo maior, obra de Xacinto Barrios, data de 1708 e segue os canonees do barroco. Aquí atópanse as tallas de San Francisco e Santo Antón, realizadas por Xosé Gambino, un dos grandes mestres do rococó galego, quen en Herbón creou algunhas das súas obras mestras. Os retablos da Dolorosa, da Virxe de Guadalupe, de San Diego, de San Francisco e de San Luís tamén son do século XVIII. No século seguinte, en estilo neoclásico, talláronse os retablos do Sagrado Corazón e da Virxe de Fátima. O retablo de San Bieito é unha adaptación de 1972 dun retablo anterior.

A parte máis antiga do convento é o claustro, que data de 1629, cunha reforma realizada no século seguinte. É de estilo renacentista, moi sinxelo, cun cruceiro no centro do patio e unha serie de retablos nas súas alas, entre os que destaca o do Sagrado Corazón, de estilo barroco. A sancristía é un dos espazos máis notables, coa súa peculiar bóveda esquifada. Outros elementos destacados do convento, todos eles do século XVIII, son o segundo claustro, o comedor, a sala gardanal e a imaxe de San Francisco "botando auga polo peito", situada no adro da igrexa.

Obras mestras de Terra Santa

 

Franciscanos en Xerusalén

Obras mestras do Terra Sancta Museum

Tesouros reais. Obras mestras do Terra Sancta Museum é unha exposición internacional que achega a Santiago de Compostela o extraordinario e pouco coñecido tesouro artístico do Terra Sancta Museum de Xerusalén. 

Inaugurada o pasado 22 de marzo aínda pode verse ata o próximo 4 de agosto, no segundo andar do Gaiás, na Cidade da Cultura. 

As visistas son gratuítas, de martes a domingo en horarios de 10 a 20 h.

Pezas únicas de incalculable valor que foron custodiadas durante máis de 800 anos, desde a chegada dos franciscanos a Palestina, pero que raramente puideron ser vistas polo gran público. A mostra permite tamén percorrer a historia da Basílica do Santo Sepulcro e o papel da Custodia de Terra Santa, a comunidade de frades da Orde de San Francisco que se asume como gardiá deste singular patrimonio arqueolóxico, artístico e litúrxico.

Video: Franciscanos, custodios do Tesouro

A Custodia Franciscana de Terra Santa é o nome co que se coñece á provincia da Orde Franciscana que se encarga da administración dos lugares cristiáns en Xerusalén, da recepción de peregrinos, e de atender ás comunidades cristiás locais. O proxecto do Terra Sancta Museum naceu coa vontade de dar maior visibilidade á historia da presenza cristiá na Terra Santa e como un lugar de encontro e diálogo entre distintas relixións. Consta dun núcleo arqueolóxico no Convento da Flaxelación, onde xa exhibe as súas coleccións, e dun núcleo histórico-artístico, que amosará o Tesouro do Santo Sepulcro así como coleccións de arte cristián oriental no convento de San Salvador.